Predstavnica Mladiinfo Montenegro prisustvovala je okruglom stolu na temu :“ Kako do unaprjeđenja položaja starih lica u Crnoj Gori?”.
Crnogorsko društvo ubrzano stari, a naše institucije sve manje vode brigu o tome kako će realizovati određena sistemska rješenja o unapređenju položaja starih ljudi. Izvještaji o sprovođenju aktivnih planova fokusirani su isključivo na podatke o radu domova za stare i očigledno je da se cijeli set institucija krije iza tih podataka predstavljajući ih kao svoj vrhunski učinak.
To je ocijenjeno na okruglom stolu “Kako do unaprjeđenja položaja starih lica u Crnoj Gori?”
Pitanje starih veoma malo dolazi na dnevni red, pa je neophodno da svi segmenti društva povedu računa o njemu. Broj domova za stare je nedovoljan, a pitanje je koliko je smještaj u njima efikasan. Stari ljudi nisu teret, već resurs o kojem moramo da vodimo računa, poručio je predsjednik Evropskog pokreta u Crnoj Gori Momčilo Radulović.
Evropski pokret je za potrebe studije sproveo anketu o stavovima crnogorskih građana o položaju starih ljudi. Prema riječima Radulovića, podaci pokazuju da problemi starih nisu ni adekvatno zastupljeni, ni institucionalno rješavani.
Na pitanje kako ocjenjuju mogućnost ostvarivanja prava na brigu i zdravstvenu njegu starih, 32,2 odsto ispitanika je odgovorilo da je nedovoljno, 31,1 njih je ocijenilo da je minimum zadovoljen, dok je 30,4 odsto brigu ocijenilo kao dobru.
Istraživanje je pokazalo da 41, 9 odsto građana smatra da su stara lica djelimično marginalizovana, 27,7 odsto njih misli da postoji tek minimum uslova za dostojanstven život starih, dok 14, 5 odsto misli da postoje uslovi da se osjećaju prihvaćeno i uvaženo. Ispitanici, 36, 7 odsto njih, ocijenili su da su stara lica iz užeg gradskog jezgra značajno povlašćena u odnosu na ostala, dok je 27,2 odsto uvjereno da je tretman starih od strane institucija isti, bez obzira u kom dijelu naše države žive.
Kada je u pitanju usluga pomoći u kući, gotovo polovina ispitanika smatra da se usluge mogu unaprijediti. Ispitanici su na pitanje o stepenu ostvarenja prava na zbrinajvanje i smještaj starih u ustanovu u 25, 9 odsto slučajeva odgovorili da je situacija nezadovoljavajuća, dok je po 34, 5 1odsto njih minimum zadovoljen.
Radulović je kazao da je potrebno izvršiti analizu postojećeg zakonskog okvira i pronaći najbolje rješenje kako bi se zakonski regulisao niz pitanja.
-“Definicija starih lica, jer je neprihvatljivo postojeće rješenje koje kaže da su to lica koja su “nesposobna za rad”, a potrebno je finansirati ustanove za smještaj lica na lokalnom nivou i jasno definisati kriterijume za osnivanje, registrovanje i licenciranje privatnih ustanova tog tipa” istako je on i dodao da je, takođe, neophodno izraditi novu Strategiju razvoja sistema socijalne zaštite.
U zaključcima studije, između ostalog, opštinama se preporučuje da izrade lokalne planove socijalne zaštite, a Ministarstvu rada i socijalnog staranja da otvori još ustanova za pružanje usluga starima.
“Preporučuje se Ministarstvu rada, centrima za socijalni rad, Zavodu za socijalnu i dječiju zaštitu i organizacijama civilnog društva da kontinuirano rade na obukama kadrova koji će pružati usluge starim licima. Preporučuje im se, takođe da u saradnji sa Zavodom za zapošljavanje razviju program podrške aktivnom starenju i volonterizmu kod starih lica”, naveo je Radulović.
Šefica misije UNDP u Crnoj Gori Fiona Mekluni, saopštila je da su stariji ljudi ranije bili dobro zbrinuti, a da je danas sve manje domaćinstva u kojima žive zajedno sa mlađim članovima porodice.
“Pošto se to mijenja, onda institucije treba da djeluju – država mora da izdvaja više da bi socijalni servisi ostali u životu. Treba napraviti kompletan okvir za zbrinjavanje starih”, napominje ona i podsjeća da je UNDP realizovao tri programa za pomoć starima.
“Prvi je kućna pomoć starima – geronto domaćice – u 16 crnogorskih opština. Korist je obostrana: geronto – domaćice dobijaju prihod, a korisnici njegu. Drugi program se odnosi na izgradnju šest dnevnih centara. To je neka vrsta obdaništa za stare. Pomaže im da budu aktivni, a relaksiraju porodicu koja ne može da vodi brigu o svom članu. Treći program je pomoć, zajedno sa Vladom, u obezbjeđivanju boljih uslova u domovima za stare. Starima se mora obezbijediti dug, zdrav i produktivan život. To je za dobro crnogorskog društva”, zaključila je Mekluni.
Načelnica Direkcije za zaštitu rizičnih grupa (Ministarstvo rada i socijalnog staranja) Budimirka Đukanović, podsjetila je da se institucionalna zaštita starih sprovodi u domovima u Risnu i Bijelom Polju, ali i u specijalnom zavodu Komanski most. Ona je kazala da većina starih ljudi ima odbojan stav prema domovima i da je samo dva odsto od ukupne populacije u domovima smješteno tamo dobrovoljno. Dvije trećine njih, kaže ona, umre u prva dva mjeseca u domu.
“Potpuno smo svjesni da je kapacitet domova nedovoljan”, istakla je ona, dodavši da je izgradnja doma u Pljevljima je u završnoj fazi i da će imati kapacitet od 62 mjesta i biće pušten u rad u novembru.
Đukanović je kazala da je planirana i izgradnja gerontološkog centra u Nikšiću koji će imati kapacitet od 220 mjesta.
Kada je u pitanju vaninstitucionalna zaštita, ona je pojasnila da će se nastaviti projekat geronto-domaćica.
“Projektom je uposleno 109 domaćica koje njeguju 1099 lica. Imamo ideju da ovaj projekat uđe u sistem, a ne da se realizuje periodično”, saopštila je ona.
Evropski pokret je studiju o položaju starih lica u Crnoj Gori izradio u okviru projekta “Unapređenje položaja starih lica u Crnoj Gori” finansiranog od strane Komisije za dodjelu dijela prihoda od igara na sreću.